مزایا و معایب کلر در آب آشامیدنی

منابع تامین آب مصرفی ما انسانها (اعم از رودخانه ها ، چاه ها، چشمه ها ، سدها و …) آلوده به میکروب ها و میکروارگانیسم هایی هستند که استفاده از این آب ها را بدون ضدعفونی کردن ، برای ما غیرممکن می سازند. سازمان های آب و فاضلاب شهری برای از بین بردن میکروارگانیزم های بیماری زا و تامین آب مصرفی بهداشتی برای شهروندان ، اقدام به اضافه کردن کلر به آب می کنند.

کلرزنی امروزه به عنوان متداول ترین روش گندزدایی آب آشامیدنی در دنیا مورد استفاده قرار می گیرد. اما استفاده از کلر علیرغم اینکه مزایا و فواید بسیاری به همراه دارد، دارای معایب و مضراتی نیز هست. به همین دلیل متخصصان ضمن توصیه روش های جایگزین کلرزنی ، تاکید دارند که کلر باقی مانده در آّب شهری ، در نقطه مصرف و درست قبل از نوشیدن ، از آب حذف شود.

کلرزنی

کلر ابتدا در سال 1908 در شیکاگو به یک سیستم آب همگانی افزوده شد و در از بین بردن بسیاری انواع بیماری های منتقل شده آبی مثل وبا و تب تیفوئید قابل استفاده بود. پیش از کلر زدن بسیاری شهرهای عمده دارای مرگ و میر 1 در 1000 نفر به تنهایی از تیفوئید بودند. کلر برای گندزدایی کردن آب شهرداری به مدت بیش از 80 سال استفاده شده و دارای اثرات مثبت بر بهداشت همگانی بوده است.

هرچند که کلرزنی یکی از متداول ترین روش های شیمیایی گندزدایی است، اما ازن زنی در فرانسه ، آلمان ، کانادا و شوروی سابق معمول است. در کشورهای اروپایی از دی اکسید کلر برای ضدعفونی کردن استفاده می شود. به طور کلی ماده ضد عفونی کننده شیمیایی ممکن است به دو صورت زیر عمل کند :

1.اکسیداسیون و یا پاره کردن دیواره سلول و نهایتا تجزیه میکروارگانیزم.

2.نفوذ به داخل سلول و اختلال در فعالیت سلولی.

چنانچه مشهود است در هر دو صورت لاشه میکروارگانیزم در آّب باقی خواهد ماند. این لاشه ها ممکن است خود منبع غذایی مناسبی برای سایر انگل ها و باکتری های که پس از گندزدایی اولیه وارد آب می شوند، گردد.

کلر باقی مانده چیست

ممکن است پس از گندزدایی ، آلودگی های میکروبی ثانویه ای در شبکه لوله کشی سلامت آب را تهدید کند. یکی از خصوصیات مهم کلر آزاد آنست که علاوه بر قدرت گندزدایی بالا جهت گندزدایی اولیه ، پایداری شیمیایی لازم برای باقی گذاردن کلر باقی مانده را جهت رسیدن به اهداف ثانویه گندزدایی دارا می باشد. این مورد نتایج رضایت بخشی درامر گندزدایی با کلر دارد که در مورد هیچ یک از مواد گندزدای دیگر قابل مشاهده نیست زیرا دراستفاده از سایر مواد برای رسیدن به این دو هدف مجبور به جدا نمودن گندزدایی اولیه و ثانویه هستیم که هزینه سرمایه ای زیادی را می طلبد.

محصول خطرناک کلرزنی چیست

تری هالومتان معمول ترین محصول فرعی حاصل از کلر زنی به آب های آشامیدنی هستند و غلظت آنها از دیگر مواد آلاینده بیشتر است. هنگامی که کلر به عنوان گندزدایی کننده در تصفیه آب بکار می رود، در اثر ترکیب کلر با مواد آلی موجود در آب تولید تری هالومتان ها یا هالوفرم ها را سبب می شوند. تری هالومتان های اصلی عبارتند از کلروفرم ، برمودی کلرومتان ، دی برموکلرومتان و برموفرم. شواهدی در دست است که این ترکیبات خاصیت سرطان زایی دارند.

در سال 1992 مجله آمریکایی بهداشت همگانی گزارشی منتشر کرد که یک افزایش بین 15 تا 35 درصدی در انواع به خصوصی از سرطان برای افرادی که آب کلر زده مصرف می کنند نشان میداد. این گزارش همچنین بیان می کرد که مقدار زیادی از این اثرات ناشی از دوش گرفتن در آّب کلر زده بود. انستیتو ملی سرطان خطرات سرطان را برای مردمی که آب کلر زده مصرف میکنند 93 درصد بالاتر از کسانی می داند که آب کلر زده مصرف نمیکنند. اثرات نوشیدن آب کلر زده شده به مدت چند دهه مورد بحث بوده اند. به هر حال بیشتر متخصصان حالا توافق دارند که بعضی ریسک های قابل ملاحظه مرتبط با مصرف کلر و محصولات فرعی کلر زده شده وجود دارند.

کریپتوس پوریدیوم ، با کلرزنی از بین نمی رود 

کریتوس پوریدیوم تک یاخته انگلی است که در آّب رودخانه ها و دریاچه ها به وفور یافت می شود خصوصا در اماکنی که آب با مدفوع و فضولات حیوانات و پرندگان در تماس باشد وارد آب می شود. این انگل باعث ایجاد عفونت در روده انسان شده و بیماری به نام کریپتوس پوریدیوسیس را باعث می شود. این انگل نسبت به روش های سنتی ضدعفونی آب مانند کلرزنی مقاوم بوده و از بین نخواهد رفت. بهترین راه حذف این انگل ، جوشاندن آب است. البته روش هایی نظیر اسمز معکوس نیز می تواند در حذف این انگل از آب موثر باشد. استفاده از اشعه ماورا بنفش و روش اولترا فیلتراسیون UF نیز توصیه می شود.

خلاصه

فرآیند کلرزنی امروزه یکی از متداول ترین روش های گندزدایی آب در دنیاست. مهم ترین مزایای این فرایند عبارتند از :

1. کلرزنی فرآیندی ارزان و کم هزینه جهت ضدعفونی کردن آب مصرفی انسان است.

2. کلر دارای اثر باقی مانده در ّآب است که باعث تضمین نسبی سلامتی آب در تمام مسیر شبکه آب رسانی می شود.

5 مورد از معایب و مزایا کلرزنی

1. کلر باقی مانده در اثر ترکیب با مواد آلی موجود در آّب تولید ترکیباتی موسوم به تری هالومتان ها را می کند که بیشتر متخصصان بر سرطان زا بودن این ترکیبات تاکید دارند.

2. کلرزنی باعث کشته شدن میکروارگانیزم های موجود در آب می شود. این در حالی است که لاشه این میکروارگانیزم ها در آب باقی می مانند و ممکن است خود منشا آلودگی شوند.

3. تماس کلر با پوست و موی انسان باعث ایجاد حساسیت ، ریزش مو و مشکلات دیگر شود.

4. استنشاق گاز کلر (در استخر یا حمام) برای ریه انسان مضر می باشد.

5. گروهی از میکروارگانیزم ها مانند کریپتوس پرودیوم نسبت به کلر مقاوم هستند و با این روش از بین نخواهد رفت.