مواد شیمیایی خطرناک

از بزرگ ترین صنایع و مشاغل گرفته تا حتی در منازل مواد شیمیایی مورد استفاده قرار می گیرند. با توجه به نوع هر کدام از مواد کارایی متفاوتی دارند که چشم پوشی از آنها می توان گفت غیر ممکن است.همانطور که مشخص است مهم ترین نکته در خصوص مواد شیمیایی بحث خطرناک بودن آنهاست که هر کدام با توجه به ترکیبات ساخت خود و درصد خلوصی که دارند میزان خطر متفاوتی برای سلامتی محیط و انسان دارند.از آنجایی که مواد شیمیایی در تمامی جنبه های زندگی بشر نقش موثری دارند و موجب تسهیل در کارها می شوند نمی توان به دلیل خطرناک بودن از آنها چشم پوشی کرد. باید در این حوزه شرایطی را فراهم کرد که علاوه بر بهره گیری هرچه بیشتر این مواد در زندگی آسیب احتمالی مواد شیمیایی به پایین ترین سطح برسد.مفهوم مواد شیمیایی خطرناک مواد شیمیایی خطرناک موادی هستند که می توانند در شرایط خاص و عدم رعایت نکات ایمنی به بدن انسان آسیب وارد کنند و تجهیزات و محیط پیرامون خود را آلوده کنند.

آشنایی با مواد شیمیایی خطرناک

• آب اکسیژنه ( هیدروژن پراکسید )

آب اکسیژنه محصولی که با درصدهای مختلف تولید می شود و در صنایع مورد استفاده قرار می گیرد. خلوص کم در حدود 3 تا 5 درصد ماده ای کاملا بدون خطر می باشد که بفروش می رسد، آب اکسیژنه ماده ای بسیار فرار می باشد که همین امر موجب شده است که این ماده در دسته مواد شیمیایی خطرناک قرار بگیرد. در صورتی که غلظت این ماده به 70 درصد به بالا برسد با کوچک ترین اشاره ای منفجر می شود و خسارت جبران ناپذیری به جای می گذارد. در بسیاری از انفجار های خرابکارانه بطور معمول از آب اکسیژنه با درصد بالا استفاده می شود.

• نیکوتین

تقریبا 0.5 تا 4 درصد از جرم سیگارهای تولید شده را نیکوتین تشکیل داده است. تماس مستقیم با نیکوتین در حالتی که مایع است می تواند پس از مدت کوتاهی منجر به مرگ می شود. مرگ با نیکوتین به این علت اتفاق می افتد که نیکوتین می توانید از طریق سلول های غشایی پوست بدن انسان به راحتی جذب شود. پس از جذب نیکوتین مستقیم وارد جریان خون می شود و می تواند منجر به مرگ انسان شود.

• مونوکسید کربن

با انجام هر عملی که آتش سوزی و احتراق را به دنبال داشته باشد گاز مونواکسید کربن تولید می شود، از طریق تنفس وارد رگ های بدن می شود و به راحتی به هموگلوبین های خون متصل می شوند و کار اکسیژن رسانی به بافت های بدن را مختل می کنند.

• سیانور

در صورتی که سیانور از طریق عمل بلع وارد بدن انسان شود و یا از راه استنشاق راه خود را به بدن انسان باز کند به سرعت باعث مرگ می شود. سیانور مانند مونوکسید کربن از اکسیژن رسانی به بافت های بدن جلوگیری می کند و سبب می شود قلب و مغز به دلیل تغذیه نشدن با اکسیژن در مدت زمان بسیار کوتاهی از کار بیفتند.

• سولفات مس

با حل کردن سولفات مس در آب محلولی دست می شود که در اصطلاح به آن کالکانتیت گفته می شود. اسن محلول رنگ آب بسیار زیبایی دارد که می بایت در نگهداری آن بسیار دقت کرد، در صورت قرار گرفتن در محیط مرطوب به راحتی در آب حل می شود و آب را سمی می کند.

• اسید سولفوریک 98 درصد

شناخته شده ترین نوع اسید که در دسته خطرناک ترین مواد شیمیایی قرار دارد، این اسید با غلظت های مختلفی تولید می شود و در انواع صنایع به شدت کاربردی می باشد. اسید سولفوریک به شدت خورنده می باشد و توانایی از بین بردن هر چیزی که در مسیرش باشد را دارد. این مواد را تحت شرایط ایمنی خاص نگهداری و استفاده می کنند، برخورد سولفوریک با بدن انسان بسیار خطرناک بوده و موحب سوختگی های بسیار شدید و حتی از بین بردن عضو بدن شود.

• اتیلن گلایکول

 اتیلن گلایکول که در ترکیب ساخت ضد یخ بکار برده می شود ماده ای می باشد که دارای درصدی سمیت است. با توجه به طعم شیرینی که دارد ممکن است با آب طبیعی اشتباه گرفته شود. در صورت وارد شدن به بدن و قرار گرفتن در جریان خون واکنش می دهد و ماده بسیار خطرناک تراگزالیک اسید تولید شود که در مدت زمان کوتاهی منجر به مرگ شخص می شود.

طبقه بندی مواد شیمیایی خطرناک

کالاهای خطرناک در بسیاری از کشورها بر اساس سیستم ملل متحد (UN) طبقه بندی شده و برچسب گذاری می شوند. در این سیستم کالاهای خطرناک بر اساس خصوصیات خطرناک خود در ۶ کلاس طبقه بندی می شوند. این کلاسها شامل ۹ کلاس مشخص و یک کلاس مواد متفرقه می باشد. خطرات مربوط به هر کلاس با برچسب های لوزی شکل مخصوص مشخص می شود.

• کلاس ۱ مواد منفجره (Explosives)

شامل موادی هستند که می توانند انفجار یا اثرات پیروتکنیک ایجاد نمایند.بطور کلی تولید مواد منفجره محدود بوده و تابع مقررات مربوطه می باشد.استفاده از مواد منفجره برای مصارف تحقیقاتی نیاز منوط به کسب مجوزهای لازم از سازمانهای مسئول می باشد.مواد منفجره شامل ۶ ساب کلاس مختلف می باشد:کلاس ۱-۱ مواد منفجره با خطر انفجار یکباره و مهیبکلاس ۱-۲ مواد منفجره با خطر پرتاب (ولی نه خطر انفجار مهیب)کلاس ۱-۳ مواد منفجره با خطر آتش سوزی حجیمکلاس ۱-۴ مواد منفجره بدون انفجار مهیبکلاس ۱- ۵ مواد منفجره با حساسیت انفجاری کمکلاس ۱-۶ مواد منفجره با حساسیت انفجاری بسیار کم

• کلاس ۲ گازها

کالاهای خطرناک این کلاس شامل گازهای تحت فشار گازهای مایع و یا گازهای محلول تحات فشار می باشد.گازها شامل ۳ ساب کلاس می باشند :کلاس ۲-۱ گازهای قابل اشتعالکلاس ۲-۲ گازهای غیر قابل اشتعال و غیر سمیکلاس ۲-۳ گازهای سمیمنظور از گازهای سمی گازهایی هستند که استنشاق آنها موجب مرگ و میر و یا صدمات جدی به سلامتی انسان می گردد.

• کلاس ۳ مایعات قابل اشتعال

منظور از مایعات قابل اشتعال مایعات مخلوطی از مایعات و یا مایعاتی حاوی جامدات بصورت محلول و یا معلق هستند که می توانند در تماس با یک منبع جرقه مشتعل شوند مانند بنزین، تینر، رنگها، لاکها و حلالهای قابل اشتعال.

• کلاس ۴ جامدات قابل اشتعال

کالاهای خطرناک در این کلاس شامل موادی با پتانسیل احتراق خودبخودی و نیز موادی بوده که در تماس با آب ایجاد گازهای قابل اشتعال نمایند. همچنین جامداتی (به غیر از مواد منفجره) که فوراً دچار احتراق شده و یا موجب آتش سوزی می شوند نیز در این کلاس طبقه بندی می شوند.این کلاس شامل ۳ ساب کلاس می باشد :کلاس ۴-۱ جامدات قابل اشتعالموادی که به راحتی مشتعل شده و قابل احتراق هستند.کلاس ۴-۲ جامدات با پتانسیل احتراق خودبخودیکلاس ۴-۳ جامدات خطرناک در حالت مرطوبشامل جامداتی است که در تماس با آب ایجاد گازهای قابل اشتعال می کنند.

• کلاس ۵ مواد اکسید کننده

مواد اکسید کنننده شامل ۲ ساب کلاس می باشد :کلاس ۵-۱ مواد اکساید کننده (به غیر از پراکسایدهای آلی)کلاس ۵-۲ پراکسیدهای آلی (جامد یا مایع)

• کلاس ۶ مواد سمی و عفونت زا

این کلاس شامل دو ساب کلاس مواد سمی و مواد عفونی می شوند البته گازهای سمی که قبلاً در کلاس ۳-۲ طبقه بندی شده اند، در این کلاس قرار نمی گیرند.کلاس ۶-۱مواد سمی (شامل مایعات و جامدات سمی)مواد سمی شامل موادی هستند که منجر به مرگ و یا صدمات جدی و آسیب شدید به سلامتی انسان در صورت بلعیده شدن استنشاق و یا از طریق تماس پوستی می شوند.کلاس ۶-۲مواد عفونیمواد عفاونی موادی هستند که عفونت زا شناخته شده و یا امکان حاوی عوامل بیماری زا میکرو ارگانیسم ها شامل باکتریها، ویروسها، ریکتزیا، پارازیت ها و قارچها هستند. واکسنها و نمونه های پاتولوژی مثال هایی از این دست هستند. دستورالعمل نگهداری نحوه کار و نحوه دفع مواد عفونی باید تابع مقررات بهداشتی و نحوه حمل و نقل این گروه از مواد تابع مقررات حفاظت محیط زیست باشد.

• کلاس ۷ مواد رادیواکتیو

این کلاس شامل مواد یا ترکیب موادی هستند که که دائماً از خود امواش رادیواکتیو ساطع می کنند.به عبارت دقیق تر ماده رادیواکتیو ماده ای است که فعالیت مخصوص آن بزرگتر از ۷۰ KBq/kg باشد.منظور از فعالیت مخصوص میزان فعالیت در واحد جرم ماده رادیو اکتیو است.برای این کلاس ساب کلاس خاصی در نظر گرفته نشده ولی گروه های بسته بندی مختلف در نظر گرفته می شود.

• کلاس ۸ مواد خورنده

مواد خورنده موادی هستند جامد یا مایع که می توانند از طریق آثار شیمیایی موجب آسیب بافتهای زنده و وسایل و تجهیزات در هنگام تماس با آنها گردند.به عبارت دیگر مواد خورنده موادی هستند که با اثر شیمیایی موجب آسیب شدید در هنگام تماس با بافت های زنده وسایل و تجهیزات شده و موجب تخریب سایر مواد می شوند.

• کلاس ۹ مواد متفرقه

این کلاس خطر مواد متفرقه ای که عمدتاً شدید نبوده و در کلاسهای دیگر تقسیم بندی نشده اند را نشان می دهد.