ضد رسوب

رسوب چیست؟

بسیاری از صنایع آب را به عنوان سیال حرارتی در تجهیزات و تاسیسات خود استفاده می کنند. آب در ترکیبات خود املاح متفاوتی از جمله سولفات کلسیم و سولفات منیزیم دارد که بر اثر افزایش دما به مرور زمان از آب جدا می شوند و بر روی سطوح نشست می کنند.

این فرآیند را رسوب می گویند که مهم ترین عامل آسیب رساندن به تاسیسات می شوند که با گذشت زمان منجر به خوردگی لوله ها و اتصالات می شوند. میزان رسوب و سختی آن به منطقه و نوع سختی موجود در آب مربوط می باشد.

ضد سوب (DM)

ضد رسوب یا DM  مایعی که با معلق کردن ذرات و املاح آب مانع از نشست آنها بر سطح تجهیزات می شود.

مشخصات محصول ضد رسوب

• نام شیمیایی : ضد رسوب
• اسامی مترادف با ضد رسوب : دی ام، محلول ضد رسوب، DM، محلول دی ام، مواد ضد رسوب، مواد ضد رسوب دیگ های بخار
• گرید محصول : 1. ضد رسوب صنعتی
• شکل ظاهری : این ترکیب ، مایع بی رنگ است
• حالت : مایع

تعریف رسوب

رسوب یا ته نشست به هر ذره ای که توسط جریان سیال، منتقل شده و سرانجام نهشته شود گفته می شود. رسوب ها در بیشتر مواقع توسط آب (فرآیندهای رودخانه ای)، باد و فرآیندهای بادی و یخچال های طبیعی منتقل می شوند. نهشته های شن های ساحل و مجرای رودخانه ها نمونه هایی از انتقال و نهشتگی (در زمین شناسی هر نوع ماده موجود در زمین سست یا سخت که بر اثر فرایند یا عاملی طبیعی انباشته شده باشد) رودخانه ای هستند، هرچند که رسوبات، اغلب بیرون از آب ساکن یا آرام دریاچه ها و اقیانوس ها، ته نشین می شود. تپه های شنی بیابان و رسوب ها نمونه هایی از انتقال بادی و نهشتگی هستند. نهشته های سنگ های یخچالی و یخرفت (یخ سفت)، هم نمونه هایی از رسوب های منتقل شده یخی هستند.

رسوب در تاسیسات چیست؟

زمانی که از آب به عنوان یک سیال حرارتی استفاده می شود املاح و سختی موجود در آب بر اثر شوک دما جدا شده و بر روی سطوح نشست می کنند. این رسوبات از مهم ترین عوامل فرسایش و خوردگی در تاسیسات حرارتی و برودتی هستند. در کنار فرسایش و خوردگی تجهیزات، وجود رسوبات مقدار قابل توجهی از انرژی را نیز به دلیل عدم تبادل حرارت به هدر داده و راندمان تاسیسات را می کاهد. اثر رسوب بر اتلاف انرژی موضوعی است که امروزه بیشتر مورد توجه قرار گرفته است به طوری که سالیانه 45 میلیارد دلار هزینه اتلاف انرژی ناشی از رسوب در تمامی کشورها تخمین زده می شود که این رقم معادل 0.2% تولید خالص کل جهان است.

معرفی ضد رسوب دی ام

تولید مواد رسوب گیر دیگ بخار به صورت پودر با درجه خلوص 40 درصد فسفات در ph های مختلف برای مناطق مختلف طبق آنالیز آب مصرفی دیگ بخار، این مواد با عنوان DM قابلیت جلوگیری از تشکیل رسوب داخل دیگ بخار را دارد و از خورندگی و انتقال آب به همراه بخار به خط تولید جلوگیری می نماید.

این ماده که دی ام یا ضد رسوب نامیده می شود مانع از چسبیده شدن رسوبات به هم شده و ذرات را در آب گردشی به صورت معلق و پراکنده در آورده تا بتوان آنها را از طریق زیر آب از سیستم خارج کرد.

• مواد ضد رسوب موادی هستند با سطوح فعال با واکنش های رسوبی که به سه شکل انجام می پذیرد :
  پیشگیری آستانه ای : این قابلیتی است که این مواد دارند و براساس آن یک ماده ضد رسوب می تواند محلول های بسیار اشباع شده را از نمک های محلول گسترش یابنده تا حدی حفظ نماید.
• تغییر کریستال : این خصوصیتی از ماده ضد رسوب است که می تواند اشکال کریستال را تغییر دهد به گونه ای که کریستال ها نرم و بدون رسوبات چسبنده و سخت باشند.
• پراکندگی : پراکندگی خصوصیتی است که در بعضی مواد ضد رسوب وجود دارد که آنها را قادر می سازد بر روی کریستال ها یا ذرات کلوییدی جمع شوند و با ایجاد بار منفی باعث جدایی بین کریستال ها شوند.

موارد مصرف و کاربرد ضد رسوب 

1. مواد ضد رسوب برای دیگ های بخار

دیگ های بخار در کلیه صنایع از جمله ادوات کلیدی هستند که بیش از هر قسمت در معرض اختلال توقف و یا شرایط خطرناک قرار دارند.
مهم ترین عامل افزایش راندمان دیگ های بخار بهسازی و پالایش آب آن می باشد. آبی که در طبیعت وجود دارد آب ناخالص می باشد و معمولا همیشه دارای ناخالصی هایی از جمله سدیم کلراید ترکیبات منیزیم و ترکیبات آلی می باشند.
با وجود این آبی که در صنایع مورد استفاده قرار می گیرداز انواع فیلتر ها می گذرد باز هم 100% خالص نبوده و یا حتی ناخالصی هایی از طریق نشتی به دیگ راه پیدا می کند.
این ناخالصی ها در صورت عدم اخذ تدابیر لازم صدمات بالایی را به دیگ وارد می کند. این ناخالصی ها منجر به تشکیل رسوبات سخت و فشرده می شوند. اکسیژن موجود در آب نیز موجبات خوردگی را فراهم می آورد و از راندمان تبادل حرارت می کاهد بنابر این برای ثابت نگه داشتن حرارت دیگ باید دمای بیشتری به لوله ها بدهیم که موجب گرم شدن بیش از حد فلز شده و نهایتا موجب کاهش کارایی و نقص دستگاه می گردد.

در عملیات نمک زدایی دستگاه ها در نسبت های بالای بازیافت حد محلولیت از سطوح اشباع فراتر رفته و باعث شکل گیری کریستال بر روی سطوح دستگاه ها می گردد. مسدود شدن سطوح دستگاه ها با رسوباتی که بر روی آن شکل می گیرد نفوذ و عبور جریان آب را کاهش می دهدو به همین دلیل نیز هزینه های رسوب زدایی افزایش می یابد.
رسوب گذاری در دستگاه ها تاثیر بسیار جدی در میزان نفوذ پذیری آنها داردبه نحوی که بعد از مدتی کارکرد این سیستم سریعا کاهش می یابد. البته زمان رسوب گذاری این سیستم تا حد زیادی بستگی به نوع رسوب و مقدار انباشته شدن آن دارد. از نظر اقتصادی بسیار به صرفه است که از شکل گیری رسوب جلوگیری شود و اگر مواد ضد رسوب در اختیار داریم اجازه ندهیم رسوبات ضخیم شوند زیرا شکل گیری رسوب اغلب مجاری خوراک ورودی سیستم را مسدود می سازد و در نتیجه فرایند پاک سازی و رسوب زدایی را بسیار گران تر و زمان بر می سازد.

مقدار مصرف مواد ضد رسوب

مقدار مصرف این ماده تابع شرایط زیادی می باشد که بتوان به نحوی عملکرد دی اریتور مقدار آب جبرانی tds مجاز – ضد کف مورد استفاده و مقدار آب بلودان و نشتی اشاره کرد ولی در شرایط عادی استفاده از 4 لیتر دی ام در هر متر مکعب آب ورودی توصیه می شود.

مواد شیمیایی آب بویلرها

کیفیت آب استفاده شده در دیگ های بخارنقش بسیار مهمی در عملکرد سیستم دارد.

رسوبات ایجاد شده در جداره بویلرها تبادل حرارتی را کم کرده مصرف سوخت را هم بالا می برد. همچنین اکسیژن موجود در آن باعث خوردگی، زنگ زدگی و از بین رفتن داره بویلر می شود. به طور کلی مستمر باید کنترل شود و به پارامترهایی نظیر اکسیژن، سختی آب – ph – املاح بخار و کلیات باید دقت شود.

این مواد انواع مختلفی دارند که جهت اهداف خاص مورد استفاده قرار می گیرند.

• جذب کننده های اکسیژن دیگ بخار
• مهارکننده های رسوبات و انباشته های بویلرها
• باز دارنده میعانات خورنده بویلر
• مواد ضد کف بویلرها آنتی فوم
• مواد تنظیم کننده ph بویلرها
• مواد از بین برنده گل و لای دیگ بخار DM

طرز کار ضد رسوب DM

1. باید داخل دیگ آب بدون کلسیم (آب مقطر) باشد زیرا این مواد ( دی ام ) روی آب تصفیه نشده تاثیری ندارد.
2. وقتی محلول DM را به آب تزریق می کنید باید PH آب را روی 10 نگه دارید.
3. هر چقدر کلسیم آب کمتر باشد مقدار مصرفی DM کمتر می شود.
4. در حالت عادی مقدار مصرفی DM ، 4 لیتر در هر متر مکعب آب ورودی می باشد.

مواد شیمیایی مورد استفاده در سیستم دیگ بخار 

• حذف کننده اکسیژن در دیگ های بخار ماده ضد خوردگی جهت فاز کندانس و لوله های بخار
• دیسپرنست بویلر
• ماده جهت تنظیم ph و ضد رسوب و ضد خوردگی دیگ بخار
• ماده جهت تنظیم ph و ضد رسوب و ضد خوردگی و ضد خوردگی فاز کندانس و لوله های کندانس

مواد شیمیایی دیگ های بخار (بویلرها)

برای کنترل شیمیایی سیستم های تولید بخار و جلوگیری از خوردگی و تشکیل رسوب در دیگ های بخار، مواد شیمیایی متعددی را ارائه می نماید. رسوب و خوردگی دو عامل مشکل ساز در بویلرهای بخار هستند که سختی آب ورودی علت عمده تشکیل رسوب و اکسیژن محلول در آب از علل بروز خوردگی مناسب، برای پیاده کردن یک روش کنترلی مناسب، اطلاع از آنالیز کامل آب و نیز شرایط کارکرد سیستم الزامی است.

لذا تیم فنی شرکت ضمن بازدید از سیستم تولید بخار با تکمیل چک لیست مربوطه و با استفاده از نرم افزار انحصاری شرکت بهترین ماده شیمیایی جهت محافظت از سیستم تامین بخار را ارائه می دهد.

• مواد اکسیژن زدا – جاذب اکسیژن
• مواد بازدارنده رسوب و خوردگی
• مواد بازدارنده خوردگی در آب کندانس و بخار
• مواد شیمیایی چند منظوره
• مواد ضد کف و حذف گل و لای
• مواد تنظیم کننده ph آب دیگ
• مواد شیمیایی با کاربردهای خاص در سیستم دیگ بخار

بسته بندی ضد رسوب DM

ضد رسوب در گالن های 20 لیتری موجود می باشد.

فرآیند عملکرد ضد رسوب

1. پیشگیری آستانه ای

این قابلیتی است که این مواد دارند و براساس آن یک ماده ضد رسوب می تواند محلول های بسیار اشباع شده را از نمک های محلول گسترش یابنده تا حدی حفظ نماید.

2. تغییر کریستال

ماده ضد رسوب می تواند اشکال کریستال را تغییر دهد به گونه ای که کریستال ها نرم و بدون رسوبات چسبنده و سخت باشند.

3. پراکندگی

پراکندگی خصوصیتی است که در بعضی مواد ضد رسوب وجود دارد که آنها را قادر می سازد بر روی کریستال ها یا ذرات کلوییدی جمع شوند و با ایجاد بار منفی باعث جدایی بین کریستال ها شوند.

نکات قابل توجه استفاده از ضد رسوب

1. هر چقدر کلسیم آب کمتر باشد مقدار ضد رسوب کمتری مصرف می شود.
2. در حالت عادی مقدار مصرف، 4 لیتر در هر متر مکعب آب ورودی می باشد.
3. وقتی محلول ضد رسوب را به آب تزریق می کنید باید PH آب را روی 10 باشد.
4. باید داخل دیگ آب بدون کلسیم ( آب مقطر ) باشد زیرا ماده ضد رسوب بر روی آب تصفیه نشده تاثیری ندارد.

کاربرد و موارد مصرف ضد رسوب 

• انواع دیگ بخار
• رسوب زدایی لو له های آب
• تاسیسات و تجهیزات انواع صنایع
• جلوگیری از تشکیل رسوب در آبگرمکن ها

در چه شرایطی رسوب بوجود می آید؟

با نگاه کردن به داخل کتری، سماور و آب گرم کن متوجه می شوید که با گذشت زمان و مدت زمان استفاده، لایه ای گچ مانند در جداره آن ها ایجاد میشود و در صورتی که این لایه برطرف نشود به مرور زمان ضخامت آن بیشتر شده تا جایی که مانع انتقال گرما به داخل کتری یا سماور شده که فرآیند گرم شدن و به نقطه جوش رسیدن آب را به تعویق می اندازد.

در مورد آبگرمکن و سایر مبدل های حرارتی نیز با چنین پدیه ای روبرو هستیم. هنگامی که حس کردید آبگرمکن خوب می سوزد و شعله آن به حد کافی است اما آب گرم نمیشود و یا حجم آب گرم کمتر و کمتر می شود همه این ها نشان دهنده این است که در جدار لوله ها رسوب ایجاد شده و همین رسوب باعث کاهش قطر لوله و کاهش انتقال حرارت از کوره به آب داخل لوله می شود. بمنظور رفع تمامی این مدل مشکلات می بایست از مواد ضد رسوب استفاده کرد که علاوه بر از بین بردن رسوبات قدمی مانع از تشکیل رسوب مجدد می شوند.