رسوب شناسی

رسوب شناسی مطالعه رسوب های نوین چون ماسه، گل، رس و درک فرآیندهایی که آنها را نهشته می کند را در بر می گیرد. رسوب شناسان درک خود را از فرآیندهای نوین را برای تفسیر تاریخ زمین شناسی با مشاهده سنگ های رسوبی و ساختارهای رسوبی ، به کار می گیرند.

سنگ های رسوبی بیشتر سطح زمین را پوشانده اند، بیشتر تاریخ زمین را ثبت کرده و اطلاعات فسیلی محافظت کرده اند. رسوب شناسی با چینه سازی در ارتباط تنگاتنگ می باشد.

Sedimentology یا رسوب شناسی نام خود را از واژه لاتین sedimentum گرفته است که به معنای رسوب کرده است.

نگاه کلی : سنگ های رسوبی ، از انباشت ذرات ناشی از خرد شدن انواع سنگ های دیگر بوجود آمده اند. این ذرات ، معمولا به کمک نیروی گراویته ، آب ، باد و یا یخ به محل جدید خود منتقل شده و در آنجا به ترتیبی جدید نهشته می شوند. برای مثال امواجی که به ساحل صخره ها برخورد می کنند ، ممکن است که از این طریق، ذرات ریگ و شن دریا کنار دیگری را همان نزدیکی فراهم آورند. این نهشته های ساحلی اگر سخت می شدند، سنگی رسوبی تشکیل می یافت. یکی از مهم ترین خاصه های سنگ های رسوبی ، لایه بندی تشکیل دهنده آنهاست.

تاریخچه و سیر تحولی رسوبات

تا قبل از سال 1815 میلادی بیشتر مطالعات براساس چینه شناسی بود و از شکل هندسی ، تعیین ضخامت و ارتباط جانبی رسوبات با یکدیگر استفاده می گردید. در سال 1815، ویلیام اسمیت نقشه زمین شناسی انگلستان را تهیه کرد و گسترش و قرار گرفتن توالی سنگ های رسوبی منطقه را با شکل نشان داد.

هنری سربی از سال 1859 از میکروسکوپ پلاریزان جهت مطالعه سنگ های رسوبی استفاده کرد و مقاله ای در سال 1879 در انجمن زمین شناسان لندن ارائه نمود که در آن اهمیت میکروسکوپ پلاریزان را در مطالعه سنگ های رسوبی بیان داشت، که این خود یکی از مهم ترین پیشرفت های رسوب شناسی محسوب می شود. برهمین اساس هنری سربی به نام پدر پتروگرافی لقب گرفت.

در سال 1891برای اولین مرتبه رسوبات عهد حاضر کف دریاها بوسیله کشتی چالنجر به سطح آب آورده شد و مورد مطالعه قرار گرفت. در سال 1919 ونتورث نیز مقاله ای در رابطه با اندازه و گردشگری ذرات در سنگ های آواری ارائه کرد که قدم بسیار بزرگی در تقسیم بندی اندازه ذرات بوده است.

گرابو در سال 1904 مقاله های درباره طبقه بندی سنگ ها و بعد ها در سال 1913 کتابی تحت عنوان اصول چینه شناسی نوشت که تمام مسائل رسوبگذاری تا زمان خود را در آن نیز عنوان نمود که این خود یکی از پیشرفت های مهم در رسوب شناسی می باشد.

هنز کلوز در سال 1938 ساختمان های رسوبی را مورد بررسی قرار داد و از مطالعه آنها میزان انرژی محیط و همچنین جهت حرکت رسوبات از منشا به حوضه رسوب گذاری را تفسیر نمود. در سال 1942 ، کینگ رخساره های مختلف رسوبی را تعبیر و تفسیر نمود بالاخره در سال 1952 گارلز به مطالعه ژئوشیمیایی رسوبات پرداخت. از آن زمان به بعد نیز تحقیقات زیادی در زمینه های مختلف رسوب شناسی توسط محققان این رشته در سراسر جهان انجام گردیده و یا در حال انجام است.

تقسیم بندی کلی ذرات رسوبات ذرات آواری : ذرات تشکیل دهنده این گروه از تخریب سنگ های موجود در سطح زمین حاصل شده اند. این ذرات باید دارای مقاومت مکانیکی و ثبات شیمیایی زیادی در مقابل عمل هوازدگی باشند تا در رسوبات باقی بمانند ، زیرا اگر مقاومت آنها کم باشد در منشا یا بعد از رسوب گذاری تجزیه و کانی های جدید به ویژه رسی را بوجود می آورند. ذرات آواری خود به دو دسته زیر تقسیم می شوند :

1. ذرات آواری غیرآلی مانند کوارتز و فلدستاپ

2. ذرات آواری آلی یا ذرات کربن دار مانند کروژن

ذرات جامد شیمیایی و بیو شیمیایی : این ذرات از تخریب سنگ های قدیمه حاصل شده اند و درون حوضه رسوبی بر اثر فعل و انفعالات شیمیایی و بیو شیمیایی تشکیل گردیده اند. این گروه خود به دسته های زیر تقسیم می شود :

1. خرده های اسکلتی

2. دانه های غیر اسکلتی کربنات کلسیم

3. کانی های تبخیری که به طور فیزیکی حمل شده اند.

4. گلاکونیت.