الکل ایزوپروپیل چیست؟ تفاوت ایزوپروپیل الکل با اتانول
الکل ایزوپروپیل (Isopropyl Alcohol) یا بهاختصار IPA، یک ترکیب شیمیایی است که از ۶۸ تا ۹۹ درصد الکل اتیلیک (Ethyl Alcohol) و آب تشکیل میشود. این الکل برای پاکسازی، ضدعفونیکننده، خشککننده و حتی بهعنوان سوخت در برخی صنایع مورداستفاده قرار میگیرد.
از مزیتهای استفاده از الکل ایزوپروپیل نسبت به الکل اتیلیک این است که با زدودن آب، بهصورت کامل تبخیر میشود و به همین دلیل برای استفاده در محیطهایی که تمایل به رطوبت دارند، بسیار مناسب است. همچنین به دلیل خواص ضدعفونیکنندهاش، این الکل برای استفاده در بیمارستانها، کلینیکها، آزمایشگاهها و صنایع مختلف مورداستفاده قرار میگیرد.
مشخصات شیمیایی الکل ایزوپروپیل
ایزوپروپیل الکل یک ترکیب شیمیایی با فرمول شیمیایی C3H8O است. برخی از مشخصات شیمیایی این ترکیب عبارتاند از:
- وزن مولکولی: 60.10 g/mol
- نقطه ذوب:89°C
- نقطهجوش: 82.6°C
- چگالی: 0.786 g/cm³
- فشار بخار: 43 mmHg در 20°C
- نقطه اشتعال: 12°C
- ضریب شکست: 1.3775
- ثابت دیالکتریک: 17.95 در 20°C
- حلالیت در آب: قابل مخلوطشدن با آب
- فرمول ساختاری: CH3)2CHOH
نحوه تولید الکل ایزوپروپیل
ایزوپروپیل الکل از راههای مختلفی به دست میآید. در ادامه به برخی از روشهای تولید و تهیه ایزوپروپیل الکل اشاره خواهیم کرد:
- اصلاح الکل ایزو بوتیل: این روش شامل اصلاح الکل ایزو بوتیل با کمک کاتالیزورهای اسیدی مانند اسید کبریتیک است. در این روش، کاتالیزورها نقش فعالی در ایجاد رآکتورهای انتقال حرارت و انتقال جرم از طریق فرایند تبدیل الکل ایزو بوتیل به ایزوپروپیل الکل ایفا میکنند.
- تولید از ترکیب هیدروژن و پروپیلن: در این روش، پروپیلن با هیدروژن در دمای بالا و فشار بالا تحتتأثیر کاتالیزورهایی مانند اکسید آلومینیوم و کروم مورد عمل قرار میگیرد. بهعنوان نتیجه، ایزوپروپیل الکل تولید میشود.
- تهیه از اتانول: ایزوپروپیل الکل همچنین از ترکیب اتانول با اسید ایزوبوتریک تهیه میشود. در این روش، اسید ایزوبوتریک با اتانول و با کمک کاتالیزورهای اسیدی مانند اسید سولفاتیک ترکیب میشود و ایزوپروپیل الکل تولید میشود.
درهرصورت، پس از تولید ایزوپروپیل الکل، به دلیل خطر احتمالی این ماده، باید آن را باکیفیت بالا و به شیوهای ایمن تهیه و ذخیره کرد.
موارد استفاده و کاربرد ایزوپروپیل الکل
الکل ایزوپروپیل (Isopropyl Alcohol) در بسیاری از صنایع به دلیل خواصش، مورداستفاده قرار میگیرد. برخی از کاربردهای کلیدی این الکل عبارتاند از:
- ضدعفونیکننده: بهعنوان مادهای ضدعفونیکننده و پاککننده در بیمارستانها، آزمایشگاهها، صنایع غذایی و دارویی، و غیره استفاده میشود.
- پاککننده و روانکننده: بهعنوان مادهای پاککننده و روانکننده در صنایع مختلف مانند صنایع الکل، چاپ، رنگ، نساجی، چرم و شیمیایی، و غیره استفاده میشود.
- خشککننده: به دلیل خاصیت خشککننده الکل ایزوپروپیل، در تهیه محصولاتی مانند بویلر، خنککننده، سیستمهای خنککننده، و غیره استفاده میشود.
- ماده سوخت: بهعنوان مادهای سوختی در برخی از صنایع از جمله صنایع رنگ و رزین مورداستفاده قرار میگیرد.
- ضد یخ: به دلیل خاصیت خنککننده الکل ایزوپروپیل، در تهیه محصولات ضد یخ و آنتی فریز در برخی از صنایع استفاده میشود.
تفاوت ایزوپروپیل الکل با اتانول
تفاوت اصلی بین الکل ایزوپروپیل (Isopropyl Alcohol) و الکل اتانول (Ethanol) در ساختار شیمیایی آنها است. اتانول یک الکل اولیه با فرمول شیمیایی C2H5OH است که بهعنوان الکل قند در مواد غذایی و نوشیدنیها استفاده میشود. درحالیکه ایزوپروپیل الکل با فرمول شیمیایی C3H8O تشکیل شده است و بهعنوان ماده ضدعفونیکننده و پاککننده در محیطهای صنعتی و پزشکی استفاده میشود.
یکی دیگر از تفاوتهای مهم بین این دو الکل، در دامنه غلظت آنها است. الکل اتانول در ترکیبات نوشیدنی و محصولات آرایشی بهعنوان ماده اصلی استفاده میشود و غلظت آن معمولاً بین ۳ تا ۷۰ درصد است. درحالیکه الکل ایزوپروپیل، با غلظت بالاتری تا ۹۹ درصد مورداستفاده قرار میگیرد و برای ضدعفونی و پاکسازی در صنایع مختلف به کار میرود.
در نهایت، هر دو الکل اتانول و ایزوپروپیل الکل، در بسیاری از صنایع مورداستفاده قرار میگیرند، اما به دلیل تفاوت در خواص و کاربردهایشان، بهصورت جداگانه استفاده میشوند.
جدول مقایسه ایزوپروپیل و اتانول
ویژگیها | ایزوپروپیل الکل | اتانول |
فرمول شیمیایی | C3H8O | C2H6O |
وزن مولکولی | 60.10 g/mol | 46.07 g/mol |
نقطهجوش | 82.6°C | 78.3°C |
نقطه اشتعال | 12°C | 13°C |
چگالی در دمای 20 درجه سلسیوس | 0.786 g/cm³ | 0.789 g/cm³ |
قابلیت مخلوطشدن با آب | بله | بله |
نسبت قیمت بهره به هزینه | بالا | پایین |
خطر انفجار در حضور هوا | بله | بله |
استفاده در صنایع الکل، پزشکی، لوازم آرایشی و بهداشتی | بله | بله |
راهنمای خرید ایزوپروپیل الکل
هنگام خرید ایزوپروپیل الکل صنعتی، باید به نکات زیر توجه داشته باشید:
- دریافت اطلاعات کافی: قبل از خرید ایزوپروپیل الکل صنعتی، بهتر است اطلاعات کافی در مورد خواص، کاربردها و توصیههای ایمنی آن را به دست آورید.
- معرفی فروشنده معتبر: بهتر است ایزوپروپیل الکل صنعتی را از فروشندگان معتبر و باسابقه خریداری کنید. همچنین، توصیه میشود از فروشندههای محلی و قانونی خرید کنید تا از کیفیت و اصالت محصول اطمینان حاصل کنید.
- درجه خلوص: درجه خلوص الکل ایزوپروپیل میتواند بین ۹۹٪ تا ۹۹.۹٪ باشد. درجه خلوص بالاتر به معنی کیفیت بهتر محصول است. بهتر است برای کاربردهایی که نیاز به خلوص بالای الکل دارند، الکل با درجه خلوص بالا خریداری کنید.
- تاریخ انقضا: ایزوپروپیل الکل صنعتی دارای تاریخ انقضا است؛ بنابراین، بهتر است قبل از خرید، تاریخ انقضای محصول را بررسی کنید و از خرید محصولهایی با تاریخ انقضای نزدیک یا گذشته خودداری کنید.
- رعایت ایمنی: در هنگام استفاده از الکل، باید به ایمنیهای لازم توجه کنید. الکل ایزوپروپیل قابلاشتعال است و باید از آتش و سایر منابع حرارتی دور نگه داشته شود. همچنین، باید از تماس با چشم و پوست جلوگیری شود و در صورت بلعیدهشدن، بهسرعت به پزشک مراجعه شود.
در چه مواردی نباید از الکل ایزوپروپیل استفاده کرد؟
مصرف الکل ایزوپروپیل در برخی موارد ممنوع است و ممکن است خطرناک باشد. بهطورکلی، مواردی که باید از مصرف این الکل خودداری کنید عبارتاند از:
- مصرف داخلی: برای مصرف داخلی (شامل نوشیدن یا قراردادن آن در دهان) ممنوع است، زیرا میتواند باعث سمیت و اختلالات جدی در بدن شود.
- استفاده در محیطهای غیرمعمول: نباید در محیطهای غیرمعمول (مانند بخارات، گردوغبار و غیره) استفاده شود، زیرا میتواند بهراحتی در آتشسوزیها و انفجارها مؤثر باشد.
- حساسیت به الکل: درصورتیکه شما به الکل حساسیت دارید، باید از استفاده از الکل ایزوپروپیل خودداری کنید، زیرا ممکن است باعث عوارض جدی مانند حساسیت پوستی، سرگیجه، تهوع و خستگی شود.
- استفاده در نزدیکی چشمها: باید از نزدیکی چشمها دورنگه داشته شود، زیرا میتواند باعث تحریک و خشکی چشم شود.
- استفاده در محیطهای بسته: استفاده از الکل ایزوپروپیل در محیطهای بسته، مانند اتاقهای کوچک یا ماشینهای پر سروصدا نظیر ژنراتور، ممکن است به دلیل انتشار بخارات الکل باعث ایجاد مشکلات تنفسی و سرگیجه شود.
نحوه تشخیص کیفیت و خلوص ایزوپروپیل الکل
برای تشخیص خلوص ایزوپروپیل الکل، میتوان از روشهای مختلفی استفاده کرد. در زیر به برخی از این روشها اشاره میشود:
- اندازهگیری نقطهجوش: با اندازهگیری دقیق نقطهجوش ایزوپروپیل الکل، میتوان خلوص آن را تشخیص داد. در این روش، باتوجهبه اینکه نقطهجوش ایزوپروپیل الکل در حدود 82 درجه سلسیوس است، اگر نقطهجوش نمونه اندازهگیری شده با این عدد تقریباً مطابقت داشته باشد، میتوان نتیجه گرفت که ایزوپروپیل الکل خالص است.
- انجام آزمون حلالیت: با انجام آزمون حلالیت، میتوان خلوص ایزوپروپیل الکل را بررسی کرد. در این روش، کمی ایزوپروپیل الکل در یک ماده حلال مثل آب مخلوط میشود و سپس باتوجهبه خاصیت شفاف یا غیرشفاف شدن محلول، خلوص ایزوپروپیل الکل تشخیص داده میشود.
- استفاده از دستگاه کروماتوگرافی گازی: با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی گازی، میتوان خلوص ایزوپروپیل الکل را به طور دقیق تشخیص داد. در این روش، ایزوپروپیل الکل بهصورت گاز در دستگاه کروماتوگرافی گازی تزریق میشود و سپس باتوجهبه نمودارهای حاصل از این دستگاه، خلوص ایزوپروپیل الکل تشخیص داده میشود.
روش تشخیص اتانول و الکل ایزوپروپیل
برای تشخیص تفاوت بین الکل ایزوپروپیل و اتانول، میتوان از روشهای مختلفی استفاده کرد. در زیر به برخی از این روشها اشاره میکنیم:
1– اندازهگیری نقطهجوش: نقطهجوش الکل ایزوپروپیل حدود 82 درجه سلسیوس و نقطهجوش اتانول حدود 78 درجه سلسیوس است. با اندازهگیری دقیق نقطهجوش موردنظر، میتوان بهراحتی تفاوت بین این دو نوع الکل را تشخیص داد.
2- استفاده از روش آزمون کلوریدریک: در این روش، یک قطره از راحتی کلریدریک روی نمونه اعمال میشود. اگر الکل ایزوپروپیل باشد، رنگ مایل به آبی پیدا میکند درحالیکه درصورتیکه نمونه حاوی اتانول باشد، رنگ قهوهای تیرهای خواهد داشت.
3- استفاده از روش جذب UV: در این روش، الکل ایزوپروپیل و اتانول با طولموجهای مختلف جذب UV را نشان میدهند. الکل ایزوپروپیل با طولموج ۲۹۵ نانومتر جذب UV دارد درحالیکه اتانول با طولموج ۲۱۵ نانومتر جذب UV دارد.
4- بهرهگیری از دستگاه کروماتوگرافی گازی: با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی گازی، میتوان الکل ایزوپروپیل و اتانول را از هم تفکیک کرد. در این روش، نمونههای حاوی این دو نوع الکل در دستگاه تزریق میشوند و سپس با توجه به نمودارهای حاصل از این دستگاه، میتوان بهراحتی تفاوت بین این دو نوع الکل را تشخیص داد.
آیا الکل ایزوپروپیل همان الکل صنعتی است؟
بله الکل ایزوپروپیل یکی از انواع الکلهای صنعتی است. این الکل در بسیاری از صنایع از جمله صنایع داروسازی، صنایع پوشاک، صنایع پلاستیک، صنایع الکترونیکی و… بهعنوان حلال و استخراج کننده استفاده میشود. به دلیل خواص حلال قوی و ضدعفونیکننده الکل ایزوپروپیل، در صنعت بهعنوان یک حلال بسیار کارآمد و پرکاربرد شناخته شده است.
متداولترین درصدهای الکل ایزوپروپیل برای استفاده صنعتی عبارتاند از:
- الکل ایزوپروپیل با درصد 70 درصد: که بهعنوان ضدعفونیکننده و دیزینفکتانت در صنایع مختلف، مانند صنایع داروسازی، صنایع پزشکی، صنایع غذایی، و صنایع آرایشی بهداشتی استفاده میشود.
- ایزوپروپیل با درصد 99 درصد: که بهعنوان حلال در صنایع مختلف، مانند صنایع رنگ، صنایع چاپ، صنایع پوشاک، و صنایع الکترونیکی مورداستفاده قرار میگیرد.
الکل ایزوپروپیل 99 درصد به معنی این است که این نوع الکل از ۹۹ درصد الکل ایزوپروپیل و ۱ درصد آب تشکیل شده است. این درصد خلوص الکل به طور معمول برای استفادههای صنعتی مورداستفاده قرار میگیرد. اما برای مصارف پزشکی و بهداشتی، ممکن است خلوص الکل به میزان بیشتری ارتقاء یابد، بهعنوانمثال الکل ایزوپروپیل با خلوص ۱۰۰ درصد که تماماً از الکل ایزوپروپیل تشکیل شده است و حاوی آب نیست؛ لذا قبل از استفاده از الکل ایزوپروپیل ۹۹ درصد، بهتر است مطمئن شوید که مناسب برای مصارف شما است و همچنین نکات ایمنی مربوط به این الکل را رعایت کنید.
درصد این الکل در سایر محصولاتی که بهعنوان حلال استفاده میشوند نیز میتواند متفاوت باشد و بهصورت سفارشی برای نیازهای خاص مشتریان تولید میشود.
خطرات و عوارض الکل ایزوپروپیل
مصرف الکل ایزوپروپیل بهصورت غیرمتناسب میتواند به برخی عوارض و مشکلات سلامتی منجر شود. در زیر برخی از عوارض احتمالی مصرف الکل ایزوپروپیل را میتوان ذکر کرد:
- تحریک چشم و پوست: استفاده بهصورت مستقیم و یا در تماس با پوست و چشمها میتواند باعث تحریک و التهاب آنها شود.
- سوختگی: در صورت تماس مستقیم با پوست، میتواند باعث سوختگی و آسیب به پوست شود.
- سرگیجه و تاری دید: مصرف الکل ایزوپروپیل در مقدار زیاد و یا در صورت نوشیدن آن، میتواند باعث سرگیجه و تاری دید شود.
- تنگی نفس و درد سینه: در صورت استنشاق بخارات الکل ایزوپروپیل در محیطهای بسته و باز، میتواند باعث تنگی نفس و درد سینه شود.
- مشکلات گوارشی: مصرف این الکل ممکن است باعث ایجاد مشکلات گوارشی مانند تهوع، استفراغ و درد شکم شود.
بهعنوان یک ماده شیمیایی، الکل ایزوپروپیل باید بااحتیاط و بهدقت استفاده شود و در صورت نیاز، باید از حفاظتهای لازم نظیر دستکش، عینک و ماسک استفاده شود. در صورت بروز هرگونه علائم ناراحتی بعد از استفاده از الکل ایزوپروپیل، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
در تهران اسید همینطور شما امکان تهیه و خرید اینترنتی الکل ایزوپروپیل را با بهترین کیفیت و میزان مناسب خلوص و درصد خواهید داشت.
ایزوپروپیل الکل بهتر است یا اتانول؟
استفاده از الکل ایزوپروپیل یا اتانول به بسته به نوع کاربرد و مقدار استفاده متفاوت است و هر کدام مزایا و معایب خود را دارند.
اتانول یکی از انواع الکلهای صنعتی و مصرفی است که به دلیل دسترسی آسان و قیمت ارزان، بیشترین کاربرد را در صنایع مختلف دارد. اتانول بهخوبی در ضدعفونیکردن و تمیزکردن سطوح مختلف از جمله پوست، دستگاههای پزشکی، ابزار آرایشی و بهداشتی و غیره استفاده میشود.
از طرفی، الکل ایزوپروپیل نیز در برخی کاربردهای خاص مانند تمیز کردن الکترونیک و قطعات الکتریکی، تمیز کردن سطوح بیولوژیکی، تقویت بافت پوست و … مورداستفاده قرار میگیرد.
اگرچه اتانول و الکل ایزوپروپیل هر دو بهعنوان ضدعفونیکنندههای قوی شناخته میشوند، اما برای برخی کاربردهای خاص، ممکن است بهتر باشد از یک نوع الکل بهجای دیگری استفاده شود. برای مثال، استفاده از الکل ایزوپروپیل برای تمیزکردن سطوح الکترونیکی مناسبتر است؛ زیرا کمتر بخار میدهد و در برابر الکتریسیته ساکن میماند، درحالیکه اتانول در این زمینه قابلاستفاده است، اما بخارات آن ممکن است باعث خطراتی شود.
برای تعیین اینکه کدام نوع الکل برای کاربرد خاص شما مناسب است، بهتر است به یک کارشناس متخصص مراجعه کنید.
مرکز فروش ایزوپروپیل الکل
در انتخاب مرکز فروش ایزوپروپیل الکل، باید به نکات زیر توجه کرد:
- مرکز فروش باید دارای مجوزهای لازم از سازمانهای مربوطه باشد. بهعنوانمثال، باید دارای مجوز وزارت بهداشت برای فروش محصولات شیمیایی باشد.
- کیفیت محصول بسیار مهم است. باید اطمینان حاصل شود که ایزوپروپیل الکل ارائه شده دارای خلوص مناسب است و آزمایشهای لازم برای تضمین کیفیت انجام شده است.
- قیمت ایزوپروپیل الکل نیز یکی از مهمترین مسائلی است که در انتخاب مرکز فروش باید مدنظر قرار گیرد. برای اینکه قیمت بهینه را به دست آورید، بهتر است با چندین مرکز فروش تماس بگیرید و قیمت محصول را مقایسه کنید.
- قابلیت تأمین محصول بهموقع و با حجم موردنیاز نیز یکی دیگر از مسائلی است که باید در نظر گرفته شود. برای اطمینان از تأمین محصول بهموقع، بهتر است با مرکز فروشی تماس بگیرید که برای تأمین محصولات خود از چندین تامینکننده استفاده میکند.
آیا میتوان از ایزوپروپیل الکل برای ضدعفونی پوست استفاده کرد؟
بله البته با توجه به خواص ضدعفونیکننده الکل ایزوپروپیل، میتوان آن را برای ضدعفونی پوست استفاده کرد. بااینحال، بهتر است از آن بهعنوان یک ماده ضدعفونیکننده موقت استفاده کنید و پس از ضدعفونی پوست با این الکل، پوست را با آب و صابون بشویید و روغن پوستی را با یک لوسیون مرطوبکننده ترمیم کنید. همچنین برای اطمینان از سلامت پوست، قبل از استفاده از الکل ایزوپروپیل برای ضدعفونی پوست، بهتر است با یک پزشک یا متخصص پوست مشورت کنید.
مقایسه خاصیت ضدعفونی ایزوپروپیل 99 و 70 درصد
هر دو نوع الکل ایزوپروپیل ۹۹ درصد و ۷۰ درصد قابلاستفاده برای ضدعفونی هستند، اما از نظر خاصیت ضدعفونی، الکل ایزوپروپیل ۹۹ درصد بسیار قویتر است. خاصیت ضدعفونی الکل ایزوپروپیل برای باکتریها، ویروسها و قارچها بسیار قوی است و میتواند بهخوبی در کنترل و پیشگیری از عفونتهای پوستی و زخمی کمک کند.
اما الکل ایزوپروپیل ۹۹ درصد به دلیل خلوص بالایی که دارد، ممکن است برای برخی مصارف مربوط به صنایع و نهایتاً مصارف پزشکی و بهداشتی مناسب باشد، اما برای مصارف خانگی، الکل ایزوپروپیل ۷۰ درصد میتواند گزینه بهتری باشد. الکل ایزوپروپیل ۷۰ درصد نیز خاصیت ضدعفونی قویای دارد و میتواند بهخوبی در کنترل و پیشگیری از عفونتها کمک کند، درعینحال از نظر هزینهای ارزانتر از الکل ایزوپروپیل ۹۹ درصد است.
بهطورکلی، برای مصارف خانگی و استفادههای روزمره، الکل ایزوپروپیل ۷۰ درصد کافی است، اما در مصارف صنعتی و پزشکی ممکن است الکل ایزوپروپیل ۹۹ درصد برای برخی استفادهها مناسب باشد. درهرصورت، در هر دو مورد، نکات ایمنی و استفاده صحیح از این مواد بسیار مهم است و باید به طور دقیق رعایت شود.
و در نهایت
درصورتیکه قصد خرید انواع الکل صنعتی و… را دارید، تهران اسید در حال حاضر ارائهدهنده این خدمت خواهد بود. علاوهبرآن، توضیحات لازم در مورد نحوه استفاده و مشاورههای خرید نیز در اختیار شما قرار میگیرد. از الکل ایزوپروپیل 99% زمانی استفاده میشود که نیاز به ضدعفونی سطوح با شدت بالا و سریع داریم. این نوع الکل به دلیل خلوص و غلظت بالای خود، قدرت ضدعفونی بسیار بالایی دارد و میتواند باعث کاهش بار باکتریایی ویروسی و قارچی در سطوح شود.
بهعنوانمثال، الکل ایزوپروپیل ۹۹ درصد برای استفاده در صنایع مختلف مانند داروسازی، پزشکی، خودروسازی، صنایع الکترونیکی و غیره به کار میرود. اما باید توجه داشت که به دلیل خلوص بالا و غلظت بالای الکل ایزوپروپیل ۹۹ درصد، باید در دستگاههای هوشمند و با قابلیت کنترل دمای دقیق و خنککننده تهیه و مورداستفاده قرار گیرد. همچنین باید در استفاده از الکل ایزوپروپیل ۹۹ درصد از محافظت کامل از چشم، پوست و دستگاه تنفسی بهره برده شود.