روش تولید و ساخت بوراکس

آنچه در کتاب های امروزی درباره تهیه و تخلیص بوراکس نوشته شده است، عینا همان است که 200 سال پیش در آن نامه تاریخی درج گردیده است؛ مثلا در مفصل ترین کتب شیمی معدنی جدید ، که به زبان فرانسه در 12 جلد زیر نظر پائول پاکسال و 68 شیمی دان معروف به چاپ رسیده است، در جلد 6 ، چاپ 1934 ، می نویسند : بوراکس را از دوبار متبلور کردن محلول کرنیت در آب به دست می آورند.

این طریقه ، یعنی دو نوبت متبلور کردن را در اصطلاح شیمی ، تبلور تدریجی گویند و برای تصفیه و تخلیص اکثر املاح به کار می رود و چنان که دیدیم عینا همان طریقه است که در آن نامه تاریخی به تفصیل شرح داده شده است.

بوراکس از چه منابعی استخراج می شود

بوراکس از سه منبع در طبیعت استخراج می شود :

1.از آب های شور بعضی دریاچه ها و رسوب های زیادی که بر اثر تبخیر آب این دریاچه ها به وجود می آید.

2.رگه های بعضی کوه ها.

3.از برخی خاک های معدنی.

آنگاه می بینیم که ایرانیان قدیم نیز بوراکس را از همین منبع می گرفته اند ، چنان که در جلد اول کتاب برهان قاطع ، در صفحه 315 می نویسد : در قطر المحیط آمده البورق اصناف : مائی و جبلی و ارضی.

این می رساند که بوراکس را از سه منبع مختلف ، یعنی آب ، کوه و خاک می گرفته اند.

برای خرید بوراکس کلیک کنید 

نام های دیگر بوراکس در گذشته 

نکته دیگر این که امروزه با وجود ترقی و پیشرفت بسیاری که نصیب علم شیمی شده است به این موارد پی برده اند ، حال آنکه در زمان های قدیم نیز شش نوع بوراکس می شناخته اند که به اسامی زیر نامیده می شوند :

بورق الصناعه ، بوره ارمنی ، بوره رومی ، بوره زبدی ، بورق الخبازین و نطرون.

بوراکس مصنوعی  

بوراکس مصنوعی در زمان های گذشته نیز ساخته می شد؛ امروزه چنان که می دانیم ، اکثر مواد موجود در طبیعت را به صورت مصنوعی می سازند، زیرا محصولاتی که از طبیعت گرفته می شود، کفاف نیازمندی های عمومی دنیا را نمی دهد، به این جهت کم کم در دنیا ابریشم مصنوعی ، رنگ های مصنوعی ، چسب های مصنوعی ، لاستیک مصنوعی و از پندی به این طرف ، غذاها و داروهای مصنوعی و صدها ماده مصنوعی دیگر رواج پیدا کرده است. بنابراین ، دویست سال قبل و حتی قرن ها پیش از آن که کشور ایران بوراکس عمده دنیا را می داده است، شیمی دان های قدیم ایران را به کشف و تهیه بوراکس مصنوعی در آزمایشگاه ها وادار کرده است.

اکنون می خواهیم بدانیم این بوراکس را چگونه می ساخته اند :

امروزه ما می دانیم که دو عنصر بور و سیلیسیم و همچنین ترکیبات مهم آنها یعنی بورات ها و سیلیکات ها از نظر خواص بوراکس شیمیایی با یکدیگر شبیه بوده و یک سلسله خواص مشترک دارند، به این جهت دو عنصر بور و سیلیسیم را امروزه در اکثر کتاب ها در یک فصل ذکر می کنند و در طبقه بندی مندلیف در یک ردیف به شمار می آورند.

این مسئله ، یعنی شبیه بودن خواص شیمیایی بورات ها و سیلیکات ها بر شیمی دان های قدیم ایران نیز به خوبی معلوم بوده است و از آن برای ساختن بوراکس مصنوعی استفاده می کرده اند. برای انجام این امر از شیشه و قلع ، یک نوع سیلیکات قلع می ساختند که عینا مانند بوراکس ، برای ذوب و لحیم کردن قطعات فلزی به یکدیگر به کار می رفت. و همچنین از شیشه و سرب نوع دیگری بوراکس مصنوعی می ساختند که همین خاصیت را داشته است. این بوراکس مصنوعی را تنکار می نامیدند که از کشور ایران و اروپا صادر می شده و در آنجا به نام تنکال معروف شده است و در بعضی کتاب ها تونکال نوشته اند.

برای دیدن تمامی کاربرد های جذاب بوراکس کلیک کنید. 

تاریخچه بوراکس

اصطلاح بوراکس به تعدادی مواد معدنی مربوط و وابسته یا ترکیبات شیمیایی که در محتوی آب کریستاله متفاوت اند داده می شود ولی معمولا به دکاهیدرات ها اطلاق می شود. بوراکس تجاری معمولا به صورت جزئی دهیدراته است.

واژه بوراکس از بورق عربی به معنای سفید چیزی که در اصل از واژه پهلوی گرفته شده که ممکن است پتاسیم نیترات یا فلاکس دیگری باشد که اکنون به نام بوره شناخته می شود. نام دیگر بوراکس نتکار (بوره طبیعی) که یک واژه سانسکریتیست می باشد.

بوراکس برای اولین بار در بسترهای خشک دریاچه در تبت کشف شد و از مسیر ابریشم وارد کشور عربستان شد.

کشف بوراکس

بوراکس نخستین بار در اواخر قرن 19 میلادی زمانی که کمپانی بوراکس ساحل اقیانوس آرام متعلق به فرانسیس مارون اسمیث (فرانسیس بوراکس اسمیت – سلطان بوراکس ) شروع به داد و ستد و عمومی کردن کاربردهای وسیع و گوناگونبوراکس در زیر نام تجاری team borax mule 20 کرد، نام گذاری شده بود. این نام گذاری برای روشی بود که توسط آن بوراکس به شکل اصلی خود به خارج از کالیفرنیا و صحراهای ناوادا در مقادیر زیاد به منظور ارزان کردن و در دسترس عموم گذاشتن آن انتقال داده می شد.